عملیات طریق‌القدس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در جبهه‌های میانی خوزستان، نیروهای بعثی با تصرف شهر بستان حمله خود را به‌منظور قطع جاده اهواز – دزفول ادامه داده و قسمت‌های وسیعی از دشت عباس را به تصرف خود درآوردند و در پایین رودخانه کرخه متوقف و مستقر شدند. در محور جنوبی رودخانه کرخه، پس از تصرف بستان و ادامه پیشروی خود، شهر سوسنگرد را نیز به تصرف درآوردند.
[ویرایش]
هجوم نیروهای بعثی به خوزستان بعد از ۳۱ شهریور۱۳۵۹ از محورها و معابر متعدد و با به‌کارگیری نیروهای زرهی و مکانیزه مجهز، باعث تصرف بخش‌های وسیعی از استان زرخیز خوزستان شد ؛ به‌طوری‌که دشمن تا چند کیلومتری دزفول و اهواز پیشروی کرد. دشمن متجاوز در اوایل جنگ تحمیلی از طریق تنگ چزابه و جاده مرزی جفیر با بهره‌گیری از ۲ لشکر پیاده و پیاده – مکانیزه به بستان حمله کرد و با اشغال بستان و ۷۰ روستای اطراف آن عده‌ای از اهالی این شهر را شهید و به اسارت خود درآورد و جنایات بی‌شماری را نیز در این منطقه مرتکب گردید.
[ویرایش]
در جبهه‌های میانی خوزستان، نیروهای بعثی با تصرف شهر بستان حمله خود را به‌منظور قطع جاده اهواز – دزفول ادامه داده و قسمت‌های وسیعی از دشت عباس را به تصرف خود درآوردند و در پایین رودخانه کرخه متوقف و مستقر شدند. در محور جنوبی رودخانه کرخه، پس از تصرف بستان و ادامه پیشروی خود، شهر سوسنگرد را نیز به تصرف درآوردند. در شمال رود کرخه نیز با تصرف ارتفاعات الله‌اکبر پادگان نظامی دشت آزادگان مورد تهدید قرار گرفت، اما در جبهه میانی بستان و مناطق گسترده‌ای از استان خوزستان علی‌رغم اجرای چندین عملیات کوچک و بزرگ تا مهرماه ۶۰ این مناطق همچنان در تصرف دشمن بود؛ اگرچه رزمندگان اسلام قبل از فتح نهایی بستان، حملات و فداکاری‌هایی را درباز پس‌گیری این مناطق از خود نشان دادند. به‌عنوان‌مثال در تاریخ ۱۵/۱۰/۵۹ نیروهای تیپ همدان و برادران سپاه مواضع سد کننده‌ای در مقابل دشمن به وجود آورده و با هجوم به آن‌ها باعث متلاشی شدن ۲ تیپ و انهدام تعداد زیادی از تانک‌های بعثیان گردیدند.
[ویرایش]
در ادامه این نبردها در تاریخ ۳۱/۲/۶۰ ارتفاعات الله‌اکبر پس از ۷ ماه به دست رزمندگان اسلام افتاد و نیروهای دشمن باتحمل تلفات و خسارات سنگین تا ۱۲ کیلومتری بستان عقب‌نشینی کردند. سرانجام در تاریخ یکشنبه ۸ آذر ۶۰ به هنگام ظهر، شهر بستان و ۷۰ روستای تابعه آن به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و تا تاریخ ۲۲/۹/۶۰ منطقه عملیاتی طریق‌القدس به‌طور کامل از لوث دشمن اشغالگر پاک‌سازی شد. عملیات طریق‌القدس از چنان اهمیتی برخوردار بود که
امام خمینی ،در پیام تبریک خود آن را فتح الفتوح نامیدند.
پس از انجام موفقیت‌آمیز
عملیات ثامن الائمه(ع) در شرق رودخانه کارون توسط نیروهای ایرانی که منجر به شکستن محاصره آبادان شد و در حقیقت مرحله اول عملیات آزادسازی خرمشهر محسوب می‌گردید، بررسی برای استفاده از موفقیت این عملیات هم در منطقه خرمشهر و هم در منطقه بستان و غرب دزفول آغاز گردید و با توجه به ویژگی‌های منطقه بستان تقدم تلاش به این منطقه داده شد.
[ویرایش]
انتصاب شهید
علی صیاد شیرازی به فرماندهی نیروی ارتش سبب نزدیکی بیشتر ارتش و سپاه شد و این امکان به وجود آمد که فرماندهان سپاه و ارتش استراتژی عملیاتی جدیدی را طراحی کنند. عملیات طریق‌القدس اولین مرحله از این استراتژی محسوب می‌شد. ویژگی اصلی عملیات طریق‌القدس، گذشتن از زمین‌های رملی غیرقابل‌عبور در شمال منطقه عملیاتی بود که سبب غافلگیری دشمن گردید. با موفقیت در محور شمالی، موقعیت نیروهای بعثی مستقر در محور جنوبی نیز متزلزل شد و عملیات در این محور هم به پیروزی رسید. در این عملیات کلیه اهداف تأمین شد. شهر بستان و تنگه مهم چزابه آزاد شد و پس از گذشت ۴۲۰ روز از شروع جنگ، رزمندگان توانستند در منطقه عمومی سوسنگرد و بستان در مرز مستقر شوند. همچنین تصرف چزابه سبب شد که اتصال قوای دشمن در غرب کرخه و غرب کارون گسسته شود. به‌این‌ترتیب توان ارتش
صدام حسین در جنوب تجزیه شد و زمینه مناسب برای پیروزی
عملیات فتح المبین پدید آمد. در این عملیات لشکر ۹ صدام نیز آسیب فراوان دید.
[ویرایش]
مهم‌ترین اهدافی که در عملیات طریق‌القدس موردنظر بود ، عبارت است از :
۱- قطع ارتباط دشمن از شمال به جنوب ، به‌طوری‌که این هدف با تصرف تنگه چزابه و بستن آن امکان‌پذیر می‌گردید.
۲- آزادسازی شهر بستان، که دشمن مخصوصاً شخص صدام روی آن تبلیغات وسیعی به راه انداخته بود.
۳- انهدام نیروهای دشمن که حدود ۶ تیپ برآورد می‌شد .
۴- آزادسازی ۷۰ روستا و۴۵۰۰الی ۵۰۰۰ نفر از عشایر محلی که تحت سلطه نیروهای دشمن در مناطق اشغال‌شده به سر می‌بردند.
۵- رسیدن به مرز بین‌المللی در حدفاصل هور العظیم .
۶-آزادسازی منطقه‌ای با وسعت حداقل ۳۰۰ – ۳۵۰ کیلومترمربع که بیش از ۲ برابر منطقه آزادشده در جریان شکستن حصر آبادان بود.
برای اجرای این عملیات گسترده که در کنار هدف اصلی آن یعنی انهدام دشمن، آزادسازی بستان، رسیدن به مرز و تأمین تنگ چزابه را نیز دربرمی گرفت و در چند نوبت در محورهای مختلف، عملیات کم دامنه‌ای طرح‌ریزی‌شده بود که با انجام این عملیات، دشمن از منطقه الله‌اکبر تا غرب جابر حمدان و در غرب سوسنگرد تا دهلاویه به عقب رانده شد.
به‌طورکلی اهدافی که در این طرح دنبال می‌شد، علاوه بر آزادسازی بستان و آزادسازی بیش از ۱۰۰ روستای مناطق محروم به همراه هموطنان عرب زبان که اسیر در این مناطق اسیر بودند، اهدافی چون قطع ارتباط راه شمالی و جنوب که مورداستفاده ارتش دشمن بوده و ازلحاظ نظامی ارزش فراوانی داشت و همچنین انهدام نیروها را نیز در برداشت.
[ویرایش]
پس از ۱۴ ماه بستان در نیم روز هشتم آذر ۶۰ در میان غریو الله‌اکبر به دامن میهن اسلامی بازگشت و پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی در این شهر به اهتزاز درآمد .
در جریان فتح بستان رزمندگان اسلام به میدان‌ها وسیع مین‌گذاری شده و بخش‌هایی از مواضع نیروهای بعثی مسلط شدند و با عبور از رودخانه سابله به غرب بستان رسیدند .
پل الوان نیز که بر روی رودخانه نیسان زده‌شده بود ، همان روزبه کنترل نیروهای اسلام درآمد . از سوی دیگر با آزادی این پل، خطوط تدارکاتی ارتش صدام سقوط کرده و خط مهم ارتباطی با خرمشهر از دست دشمن آزاد گردید ۵۴. در این عملیات ، ضمن آزادسازی بستان ، ارتباط بین نیروهای دشمن در شمال غربی و جنوب غربی خوزستان ( جاده فکه – جفیر ) قطع گردید و ۷۰ روستای منطقه و ۵پاسگاه مرزی آزاد گردید . ازجمله اثرات دیگر این حمله عبارت بود از :
تأمین مرز مشترک و دسترسی به هور الهویزه
پاک‌سازی ۸۰۰ کیلومترمربع از لوث وجود دشمن
[ویرایش]
ادوات منهدم شده دشمن شامل ۱۷۰ دستگاه تانک و نفربر زرهی از انواع مختلف، ۲۵۰ دستگاه خودرو سبک و سنگین و مقادیر زیادی مهمات و ابزار جنگی بوده است که علاوه بر آن حدود ۱۷ فروند هواپیما ، و ۴ فروند بالگرد دشمن نیز در این عملیات منهدم گشتند. ازجمله ادوات منهدم شده دیگر حدود ۹۰ دستگاه تانک و نفربر و حدود ۱۰۰ دستگاه خودرو و چندین انبار مهمات و ۲ پل پیام پی بود.
در این عملیات لشکر ۱۱ ارتش صدام متلاشی‌شده و در حدود ۱۳۰۰ اسیر و ۱۵۰۰ کشته بر جای گذاشتند.
بنا به همین گزارش نیروهای متلاشی‌شده دشمن ۴۵ گردان و گروهان از ۱۲ تیپ از نیروهای عملیاتی و کماندویی دشمن را تشکیل داده بود.
[ویرایش]
فرمانده هنگ ژاندارمری دشت آزادگان در رابطه با نحوه به غنیمت گرفتن ادوات و تجهیزات دشمن اظهار می‌کند که عملیات طریق‌القدس چنان کوبنده و سریع بود که توپخانه دشمن در همان ساعات اولیه به محاصره نیروهای اسلام درآمد و۱۹ قبضه توپ سالم و مقادیر زیادی مهمات به غنیمت گرفته شد. اهم ادوات و تجهیزات به غنیمت گرفته‌شده از دشمن به شرح زیر هست:
۱۰۰ دستگاه تانک
۱۵۰ دستگاه بلدوزر و ماشین‌آلات مهندسی
۱۹قبضه توپ ۱۵۲ میلی‌متری و ۷۰ قبضه ضد هوایی
۲۵۰ دستگاه خودرو
۲ قبضه شلیکا همراه با خودروی مربوطه
[ویرایش]
سمیعی، علی، كارنامه توصيفي عملیات هشت سال دفاع مقدس، نشر نزسا،تهران، ۱۳۷۶.
