عملیات کربلای۵
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سرانجام پس از هشت شبانه‌روز نبرد در منطقه شرق نهر جاسم، دشمن به خاطر حفظ نيروهايش از منطقه شرق نهر جاسم عقب‌نشینی کرد.
[ویرایش]
سنگيني شرايط دشوار پس از عمليات کربلاي ۴ ضرورت انجام عمليات ديگري را ايجاب می‌کرد. عملياتي که پيروزي آن تضمین‌شده باشد و ضمناً از جنبه نظامي و سياسي بسيار ارزشمند باشد تا آثار نامطلوب عدم فتح کربلاي ۴ را جبران نمايد.
ارزشمندترین منطقه موجود شلمچه بود که دشمن در آن مستحکم‌ترین مواضع و موانع را داشت، به‌طوری‌که عبور از آن‌ها غیرممکن می‌نمود و با توجه به اصول نظامي شناخته‌شده و محاسبات کمي، ضريب موفقيت بسيار ناچيز بود و بالطبع تضمين پيروزي از سوي فرماندهان عمليات را غیرممکن می‌ساخت؛ ليکن ضرورت غیرقابل‌انکار ادامه جنگ در آن موقعيت و لزوم تسريع در تصمیم‌گیری پس از عمليات کربلاي ۴ سبب گرديد که صرفاً براي انجام تکليف و با اميد به نصرت الهي، تمامي نيروهاي خودي اعم از رزمنده و فرمانده براي عمليات بزرگ کربلاي ۵ آماده شوند.
[ویرایش]
هنگام انتخاب منطقه عمليات کربلاي ۵، آنچه اوضاع را پیچیده‌تر می‌کرد، اين بود که:
تنها انجام يک عمليات نمی‌توانست مؤثر باشد. به‌علاوه عمليات بايد با پيروزي توأم باشد. هم‌چنین سرعت عمل نيز نقش تعیین‌کننده‌ای در اين عمليات داشت.
دشمن با توجه به اهميت منطقه، زمين شرق بصره را مسلح به انواع موانع و استحکامات کرده بود و بارها کردن آب در منطقه، انجام هرگونه عملياتي را غیرممکن ساخته و فضاي امني را براي خود به وجود آورده بود تا بتواند حرکت هر نيروي مهاجم را قبل از دستيابي به خط اول خود سرکوب کند.
اولين خط دفاعي دشمن دژي بود که در يک سمت آن سنگرهاي بتوني براي استراحت نيرو و در سمت مقابل، سنگرهاي دیده‌بانی و تيربار با مهمات آماده و سنگرهاي تانک احداث‌شده بود. اين دژ، دشمن را از موقعيت ممتازي براي اشراف و تسلط کامل بر منطقه برخوردار می‌کرد. در پشت خط اول چند موضع هلالي شکل احداث، که قطر هر يک به ۳۰۰ الي ۴۰۰ متر و ارتفاع آن به ۵ تا ۶ متر می‌رسید.
در پشت مواقع هلالي، براي تردد و استقرار تانک، جاده ساخته‌شده بود و به اين وسيله تانک می‌توانست با استقرار روي مواضع مشخص‌شده، کل منطقه درگيري را زیرپوشش گلوله مستقيم و تيربار قرار دهد.
دومين خط دشمن به فاصله صد متر از خط اول و به‌موازات آن احداث، و سيل بندي بود به عرض ۲۰۵ و ارتفاع ۴ متر که داراي موضع پياده، کانال مواصلاتي و مواضع تانک بود. اين سيل بند از جنوب جاده شروع می‌شد و به سمت اروند ادامه داشت.
سومين خط دشمن، خاک‌ریزی بود به‌موازات خط دوم و داراي مواضع پياده و تانک که در جلوي آن کانال َمتروکه‌ای به عرض ۴ و عمق ۲ متر احداث‌شده بود. چهارمين رده دشمن در پشت نهر دوعيجي قرار داشت و شامل نهر، دژ و چندين موضع هلالي پی‌درپی، که بر توانايي دشمن براي مقابله و دفاع می‌افزود.
پنجمين رده دشمن در پشت نهر جاسم قرار داشت. ضمن آن‌که در حدفاصل خط چهارم و پنجم، قرارگاه دشمن، خصوصاً قرارگاه تاکتيکي سپاه سوم (مقر فرماندهي لشکر۱۱)، داراي مواضع مستحکمي بود و پدافند مستقل داشت. پس از خط جاسم تا کانال زوجي، مرکز توپخانه، لجستيک و عقبه لشکر ۱۱ قرارگرفته بود و رده ششم و هفتم دشمن شامل کانال زوجي و مثلثی‌های غرب کانال زوجي بود. در منطقه شلمچه، دشمن زمين را به شکل پنج‌ضلعی درآورده بود. که از استحکامات بسيار پیچیده‌ای برخوردار بود.
[ویرایش]
منطقه شلمچه به لحاظ اهميت سياسي و نظامي آن، به‌عنوان يکي از معابر وصولي شهر بصره، همواره در زمره اهداف قواي نظامي جمهوري اسلامي ايران قرار داشت. در صورت تسلط بر اين منطقه، جمهوري اسلامي می‌توانست برتري خود در جنگ را به اثبات برساند.
[ویرایش]
منطقه عملياتي شلمچه که در جنوب شرقي شهر مهم بصره قرارگرفته و تقریباً نزدیک‌ترین محور وصولي به اين شهر به شمار می‌آید، به مناطق و محورهاي زير محدود هست:
از شمال، به آب‌گرفتگی جنوب زيد.
از شرق، به دژ مرزي دشمن.
از جنوب، به رودخانه اروند واروند صغير.
از غرب، به کانال زوجي و شهرهاي تنومه و الحارثه.
اين منطقه از تعداد زيادي نهر، کانال، خاک‌ریز، جاده و .... تشکیل‌شده است که همه آن‌ها در بخش شمالي اروند قرار دارند. هم‌چنین، آب‌گرفتگی‌های متعددي در اين منطقه وجود دارند که از سوي ارتش
صدام حسین به‌عنوان موانعي در مقابل هرگونه نفوذ قواي جمهوري اسلامي ایجادشده‌اند.
[ویرایش]
منطقه عملياتي در حوزه پدافندي سپاه سوم صدام بود و سه لشکر ۱۱ پياده، ۵ مکانيزه و ۳ زرهي در اين منطقه مستقر بودند.
با شروع عمليات، تعداد ديگري از لشکرهای دشمن به‌تدریج در منطقه عملياتی حضور يافتند. اين لشکرها عبارت بودند از:
الف – پياده:
: لشکرهاي ۲، ۴، ۷، ۸، ۲۲، ۳۲، ۱۴، ۱۵، ۲۵، ۱۸، ۳۰، ۲۹، ۲۷، ۲۸، ۳۳، ۲۰ و ۳۵
ب – زرهي:
: لشکرهای ۶، ۱۰ و ۱۲.
ج – مکانيزه:
: لشکر ۱.
د – پاسگان رياست جمهوري:
: لشکرهاي ۱، ۲، ۳ و۶.
تمام یگان‌هایی که به منطقه کربلاي ۵ اعزام شدند، برحسب تيپ آورده شده است:
الف – پياده:
: تیپ‌های ۳۶، ۴، ۵، ۲۹، ۱۸، ۱۹، ۳۸، ۳۹، ۲۳، ۲۲، ۲۸، ۴۵، ۴۷، ۴۸، ۱۴، ۴۴، ۷۱، ۷۲، ۷۴، ۷۵، ۷۶، ۷۸، ۷۹، ۸۱، ۸۲، ۸۳، ۸۴، ۸۸، ۹۰، ۹۱، ۹۳، ۹۴، ۹۵، ۹۶، ۱۰۱، ۱۰۲، ۱۰۳، ۱۰۵، ۱۰۶، ۱۰۷، ۱۰۹، ۱۱۱، ۱۱۲، ۱۱۳، ۱۱۴، ۱۱۶، ۱۱۷، ۱۱۸، ۱۱۹، ۱۲۰، ۲۳۸، ۴۱۲، ۴۱۳، ۴۱۷، ۴۱۸، ۴۲۱، ۴۲۲، ۴۲۳، ۴۲۶، ۴۲۸، ۴۲۹، ۴۳۰، ۴۳۱، ۴۳۵، ۴۳۶، ۴۳۷، ۴۳۸، ۴۳۹، ۴۴۲، ۴۴۳، ۵۰۱ ، ۵۰۲، ۵۰۶، ۶۰۳ ، ۶۰۴، ۶۰۵، ۷۰۱، ۷۰۲، ۷۰۳، ۷۰۴، ۷۰۷، ۸۰۱ و ۸۰۵.
ب – زرهي:
: تیپ‌های ۳۴، ۶، ۱۲، ۲۶، ۳۰، ۱۶، ۱۷، ۴۲، ۳۷ و۵۰ و گردان تانک لشکر ۱۱ پياده.
ج – مکانيزه:
: تیپ‌های ۲۷، ۸، ۲۰، ۱۵، ۲۵، ۲۴ و ۴۶.
د – پاسگان رياست جمهوري:
: تیپ‌های ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۶، ۱۷ پياده، ۲ و ۱۰ زرهي، ۳ نيروي مخصوص و ۱۱ کماندو.
هـ – نيروهاي مخصوص:
: تیپ‌های ۶۵، ۶۶ و ۶۸.
و – کماندو:
: تیپ‌های ۱، ۲ و ۳ ستاد کل، هفت تيپ کماندويي از سپاه‌های هفت‌گانه و پنج گردان مستقل کماندو.
ز – توپخانه:
: ۴۶ گردان.
[ویرایش]
بر اساس موجودي ۲۰۰ گردان نيرو، نحوه رزم به شکل زير طراحي شد:
:قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به‌عنوان قرارگاه مرکزي.
قرارگاه کربلا تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياء صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هدايت نيروهاي زير را به عهده داشت:
لشکر ۲۵ کربلا.
لشکر ۴۱ ثارالله عليه‌السلام.
لشکر ۳۱ عاشورا.
تيپ مستقل ۳۳ المهدي (عج).
تيپ مستقل ۱۸ الغدير.
تيپ مستقل ۴۸ فتح.
قرارگاه نجف تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هدايت نيروهاي زير را بر عهده داشت:
لشکر ۱۷ علي بن ابی‌طالب عليه‌السلام.
لشکر ۵ نصر.
لشکر ۱۰۵ قدس.
لشکر ۱۵۵ ويژه شهدا.
لشکر ۲۱ امام رضا عليه‌السلام.
تيپ مستقل ۵۷ حضرت ابوالفضل عليه‌السلام.
تيپ مستقل ۱۲ قائم (عج).
قرارگاه قدس تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هدايت نيروهاي زير را بر عهده داشت:
لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم.
لشکر ۷ ولی‌عصر (عج).
لشکر ۸ نجف اشرف.
لشکر ۱۴ امام حسين عليه‌السلام.
لشکر ۳۲ انصارالحسين عليه‌السلام.
تيپ مستقل ۴۴ قمر بنی‌هاشم عليه‌السلام.
هم‌چنین، گردان مستقل ۳۸ زرهي ذوالفقار، تيپ ۲۰ زرهي رمضان و تيپ توپخانه ۱۵ خرداد تحت امر قرارگاه خاتم الانبياء صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بودند. درمجموع، ۲۴ گردان توپخانه، آماده آتش وجود داشت.
در جريان عمليات نيز قرارگاه عملياتي نوح و تیپ‌های مستقل ۱۱۰ خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و ۲۲ بدر به نيروهاي عمل‌کننده ملحق شدند.
[ویرایش]
در آستانه شروع عمليات، با توجه به محدوديت زمان، آخرين اقدامات شامل جابه‌جایی و نقل‌وانتقال نيروها و امکانات، تکميل بحث مانور عمليات و غيره انجام گرفت و نيروهاي زرهي و توپخانه نسبت به مأموریت اصلي و گروه‌های مواصلاتي براي اجراي آتش و مانور توجيه شدند.
و با توجه به تجارب عمليات کربلاي ۴، ابهام نسبت به ميزان هوشياري دشمن موجب شده بود که کليه تحرکات دشمن تا قبل از آغاز درگيري کنترل شود. اجراي آتش کاتيوشا در داخل حوضچه لشکر ۴۱ ثارالله و خسارت‌های وارده، به ميزان حساسیت‌ها افزود. از سوي ديگر، افزايش تردد خودروهاي دشمن به سمت منطقه فاو، اين تصور را تقويت کرد که دشمن قصد حمله به فاو را دارد. اما هم چنان نسبت به ميزان هوشياري دشمن در منطقه شلمچه ابهام و ترديد وجود داشت و هیچ‌گونه نتيجه مشخصي ارائه نمی‌شد. در اين حالت، نيروها در انتظار صدور فرمان حمله از سوي فرماندهي کل در شرق بصره بودند. با توجه به نور مهتاب، ساعت شروع حمله، ۲ بامداد روز ۱۹/۱۰/۱۳۶۵ تعیین‌شده بود. اما نظر به محدوديت زمان براي شکستن خط و پاک‌سازی و تثبيت آن، مقرر شد که نيروها با استفاده از نور مهتاب حرکت کنند و در پشت مواضع دشمن در انتظار صدور فرمان حمله بمانند.
پس از نیمه‌شب، که نور مهتاب منطقه را روشن کرده بود، درگيري در برخي محورها آغاز شد. که اين خود بر نگراني مبني بر هوشياري دشمن افزود: بااینکه تا غروب نور مهتاب هنوز زمان زيادي باقی‌مانده بود، از سوي فرمانده صحنه نبرد، سردار سرلشکر محسن رضايي، در ساعت ۱:۳۵ بامداد فرمان حمله با رمز مقدس يا زهرا سلام‌الله‌علیه صادر شد و بدين ترتيب برادران بسيجي و سپاهي يورش خود را به عظیم‌ترین و پیچیده‌ترین استحکامات دشمن در شرق بصره آغاز کردند. خبرهاي واصله به قرارگاه کربلا حاکي از پيشروي در محورهاي مختلف و شکسته شدن خط دشمن بود، ازاین‌رو اطمينان به غافلگيري دشمن به وجود آمد و ابهامات مبني بر عدم امکان شکسته شدن خطوط دشمن نيز برطرف شد.
پس از اطمينان عبور از خط، تلاش براي پاک‌سازی، الحاق و تثبيت آغاز شد. و چون الحاق لشکر ۲۵ کربلا به لشکر ۳۱ عاشورا نقش تعیین‌کننده‌ای در تصرف پوزه کانال پرورش ماهي و باز شدن عقبه خشکي نيروهاي عبور کننده از کانال داشت، مورد تائید قرار گرفت.
هم‌چنین الحاق لشکر ۱۹ فجر و لشکر ۳۱ عاشورا در منطقه ۵ ضلعي نيز حائز اهميت بود و ضمن این‌که ضرورت پاک‌سازی قرارگاه تيپ دشمن در منطقه ۵ ضلعي، همواره به یگان‌های عمل‌کننده در منطقه گوشزد می‌شد. درواقع الحاق یگان‌های محور ۵ ضلعي و محور کانال ماهي و نيز شکستن مقاومت دشمن در قرارگاه فرماندهي تيپ در ۵ ضلعي، دو مسئله اساسي بود که فرماندهي قرارگاه کربلا می‌بایست تدابير لازم را براي انجام آن اتخاذ می‌کرد. علاوه بر آن ، منطقه جناح راست عمليات نيز بايستي تثبيت می‌شد.
[ویرایش]
دشمن پس از عمليات کربلاي ۴، بر اساس اين تحليل که ايران فعلاً قادر به عمليات نيست، توجه خود را به بازپس‌گیری فاو معطوف کرده بود.
بعثی‌ها می‌پنداشتند، ايران در برابر يک تهاجم سنگين در منطقه فاو قادر به مقاومت نيست و تلاش‌های گسترده دشمن، به‌ویژه جابه‌جایی و انتقال نيرو و توپخانه به فاو، تماماً حاکي از آمادگي دشمن براي حمله به منطقه فاو بود. اما انجام عمليات در منطقه کربلاي ۵، آن‌هم در مقياس گسترده ، موجب گرديد عمليات در فاو منتفي و نيرو و امکانات دشمن به منطقه شرق بصره اعزام شود. درواقع دشمن ضمن غافل‌گیر شدن نسبت به عمليات شرق بصره ازنظر زمان و مکان در مورد تاکتيک ويژه عمليات که عمدتاً معطوف به عبور از منطقه آب‌گرفتگی و کانال پرورش ماهي و حرکت از شمال به جنوب در پشت مواضعش بود، غافلگير شد.
[ویرایش]
محورهای اصلي تلاش‌های قرارگاه کربلا، شامل خروج از ۵ ضلعي، تثبيت سرپل غرب کانال پرورش ماهي و باز کردن جاده شلمچه بود. هدف از اين تلاش‌ها تصرف منطقه موردنظر، تأمین جاي پا و فراهم کردن شرايط براي تثبيت منطقه و هم‌چنین تحويل خط به قرارگاه‌های قدس و نجف اشرف بود. تدبير قرارگاه اين بود که جناح راست منطقه عمليات توسط تيپ ۱۸ الغدير و لشکر ۳۳ المهدي(عج) تثبيت شود و سرپل غرب کانال پرورش ماهي با الحاق لشکر ۴۱ ثارالله به لشکر ۲۵ کربلا تأمین گردد. هم‌چنین براي خروج از ۵ ضلعي، علاوه بر تلاش براي پاک‌سازی مقر تيپ دشمن در منطقه و الحاق لشکر ۱۹ فجر به ۳۱ عاشورا، نسبت به الحاق لشکر ۳۱ به لشکر ۲۵ در مثلثي پوزه کانال پرورش ماهي، نيز تأکید می‌شد، زيرا علاوه بر باز شدن عقبه خشکي نيروهاي غرب کانال پرورش ماهي، شرايط را براي پيشروي در عمق، توسط قرارگاه قدس، با تأمین جناح راست اين قرارگاه، فراهم نمايد. هم‌چنین باز کردن جاده شلمچه توسط لشکر ۱۰ سیدالشهدا عليه‌السلام – که شرايط را براي عبور دو قرارگاه قدس و نجف فراهم می‌کرد – از سوي فرماندهي عمليات دنبال می‌شد. فشارهاي دشمن ابتدا معطوف به بازپس‌گیری منطقه سرپل غرب کانال پرورش ماهي با تأکید به جناح راست منطقه عمليات و به منطقه سرپل بود. مقاومت قرارگاه تيپ دشمن در منطقه ۵ ضلعي و مقابله با الحاق لشکرهاي ۳۱ عاشورا و ۲۵ کربلا در پوزه کانال پرورش ماهي نيز بدين منظور انجام می‌گرفت که با ايجاد تأخیر در اين الحاق بتواند با پاک‌سازی منطقه سرپل و عقب راندن نيروهاي خودي از اين منطقه، گسترش عمليات را مهار کند.
[ویرایش]
بعد از گذشت ۲۴ ساعت از آغاز حمله، با واردکردن قرارگاه قدس و نجف به صحنه نبرد، عمليات شدت گرفت. هدف تشديد فشار بر دشمن براي بازشدن جاده شلمچه و گسترش عمليات بود. در مرحله دوم، دشمن کاملاً هوشيار بود و نيروهاي خودي نيز طي ۲۴ ساعت درگيري مداوم خسته به نظر می‌رسیدند. به همين دليل، اهداف موردنظر تأمین نشد. هم‌چنین افزايش فشار دشمن در روز دوم و ناکامي در مرحله دوم، موجب گرديد تا نسبت به پشتيباني عمليات توسط نيروي هوايي و هوانيروز اقدام شود. ادامه مقاومت در غرب کانال پرورش ماهي و تلاش براي خروج از ۵ ضلعي و باز شدن جاده شلمچه ، هم چنان در تدبير و تداوم عمليات موردنظر بود.
در اين شرايط، فشار دشمن در غرب کانال پرورش ماهي به‌شدت افزايش يافت، که با عقب راندن نيروهاي ايران از منطقه سرپل مانع توسعه و تأمين عمليات گرديد.
از روز دوم عمليات، با انتقال امکانات و نيروهاي دشمن از منطقه فاو، فشار بعثی‌ها روي عقبه نيروهاي ايراني با افزايش بمباران تشديد شد، به‌گونه‌ای که پيوسته از سوي قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نسبت به تأمین پدافند منطقه، پيگيري و تلاش می‌شد. تشديد فشارهاي دشمن و عدم پيشروي به سمت اهداف موردنظر، کليه دستاوردهاي مرحله اول عمليات نيز در معرض تهديد قرار گرفت و شب سوم، عمليات در شرايط سرنوشت سازي قرار گرفت.
شرايط ويژه الحاق لشکر ۲۵ کربلا و لشکر ۲۷ محمد رسول الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در غرب کانال پرورش ماهي، اين اميدواري را به وجود آورد که با توجه به موفقيت یگان‌های یادشده در غرب کانال، سرپل در برابر فشارهاي دشمن تثبيت شود.
باز شدن جاده شلمچه و فراهم شدن زمينه ورود قرارگاه قدس و نجف به منطقه، به‌ویژه پيشروي لشکر ۸ نجف و لشکر ۱۴ امام حسين عليه‌السلام از قرارگاه قدس نيز اين مکان را به وجود آورد که با توسعه وضعيت از تمرکز فشار دشمن در برخي محورها، ازجمله در منطقه سرپل غرب کانال ماهي کاسته شود.
پيشروي در منطقه قرارگاه نجف گرچه با کندي صورت گرفت، اما اين امکان را به وجود آورد که با پيشروي تدريجي در منطقه جنوب عمليات، جناح چپ قرارگاه قدس تأمین شود. هم‌چنین جناح راست منطقه عمليات توسط قرارگاه کربلا تثبيت گردد و چنين تدبير شد که با اقدامات مهندسي از هرگونه پيشروي دشمن جلوگيري شود تا عقبه یگان‌های مستقر در غرب کانال از هرگونه تهديد در امان باشند.
[ویرایش]
مجدداً به‌منظور تکميل اهداف عمليات، مانور قبلی دنبال شد و با توجه به وضعيت کلي عمليات، تلاش اصلي بر روي قرارگاه‌های قدس و نجف متمرکز گرديد. ورود لشکر ۵ نصر به جزيره بوارين و در هم شکستن استحکامات دشمن، بخشي از موفقیت‌های حاصله بود.
طي درگیری‌های شب و روز پنجم، گر چه اهداف موردنظر کاملاً تحقق نيافت، ليکن ناتواني دشمن از عقب راندن نيروهاي اسلام از منطقه سرپل غرب کانال و ممانعت از پيشروي در جاده شلمچه، نشانه‌ای از اميدواري نسبت به تثبيت منطقه بود.
پيچيدگي زمين، وجود موانع طبيعي، مقاومت دشمن و ساير عوامل موجب شد تا پيشروي در محورهاي مختلف با کندي انجام گيرد، ازاین‌رو در تدبير کلي عمليات تأکید بر اقدامات مهندسي، به‌منظور تثبيت منطقه و هم‌چنین استفاده از آتش براي در هم کوبيدن مقاومت دشمن، موردتوجه قرار گرفت.
طي شب و روز ششم و هفتم علاوه بر پيشروي در برخي محورها، تلاش فراوان اي نسبت به دفع حملات دشمن در غرب کانال پرورش ماهي انجام گرفت. تشديد فشار دشمن و خبرهاي واصله برگزاري جلسه فرماندهان دشمن، اين احتمال را تقويت کرد که دشمن در آستانه تصمیم‌گیری اساسي هست. درواقع تلاش‌های دشمن طي چند روز و ناکامي در عقب راندن مدافعان ايران اسلامي و يا متوقف نمودن آن‌ها؛ نشانه ناتواني دشمن ارزيابي می‌شد در چنين شرايطي حکومت صدام می‌بایست با توجه به ارزش سياسي – نظامي زمين منطقه، نسبت به بازپس‌گیری آن تلاش، و تلفات انبوهي را متحمل شود و يا این‌که حفظ نيرو را بر حفظ زمين ترجيح دهد عقب‌نشینی کند.
[ویرایش]
سرانجام پس از هشت شبانه‌روز نبرد در منطقه شرق نهر جاسم، دشمن به خاطر حفظ نيروهايش از منطقه شرق نهر جاسم عقب‌نشینی کرد.
ضرورت تعقيب دشمن و پيشروي در عمق منطقه شرق بصره، تداوم عمليات را به‌عنوان يک اصل اساسي مورد تأکید قرار می‌داد. ادامه فشار نظامي بر صدام می‌توانست بر دست آوردهاي عمليات و کسب امتياز و پيروزي سياسي جمهوري اسلامي در جنگ بیافزاید. اما با عنايت به درگيري طولاني با دشمن و عدم تأمین امکانات و تجهيزات موردنیاز براي ادامه عمليات از یک‌سو و عکس‌العمل شديد دشمن از شب دهم عمليات به بعد، باعث شد که باوجود يک هفته درگيري درنهر جاسم و تصرف سرپل، عمليات متوقف شود تا یگان‌ها پس از بازسازي و تهيه امکانات موردنیاز به نبرد ادامه دهند.
[ویرایش]
عبور از موانع نفوذناپذیر دشمن در شرق بصره و حضور در حومه اين شهر به‌گونه‌ای اهميت يافت که متعاقب اين عمليات:
موقعيت سياسی و نظامی صدام تضعيف شد و درنتیجه حملات گسترده اين کشور به مراکز اقتصادي، صنعتي و مسکوني ايران بار ديگر آغاز شد.
اوضاع جبهه‌های نبرد به سود قواي نظامي ايران تثبيت شد و سپاه پاسداران يکي از ارزنده‌ترین تجارب نظامي خود را کسب کرد.
تلاش‌های بین‌المللی براي پايان دادن به جنگ افزایش‌یافته و به تصويب قطع‌نامه ۵۹۸، که در آن براي اولين بار تا حدودي نظريات جمهوري اسلامي ايران لحاظ شده بود، در شوراي امنيت سازمان ملل انجاميد.
حضور گسترده نظامي امريکا و متحدان او در خلیج‌فارس آغاز شد و يکي از هواپيماهاي مسافربري ايران توسط ناوگان امريکا ساقط گرديد.
تعدادي از حجاج بی‌دفاع ايران توسط رژيم سعودي به شهادت رسيدند.
آخرين آمار انهدام نيروي دشمن از شروع عمليات کربلاي ۵ تا پس از عمليات تکميلي کربلاي ۵ به شرح زير است:
۱۲ کيلومتر پيشروي به‌طرف بصره و آزاد کردن ۱۵۰ کیلومترمربع.
آزادسازی پاسگاه‌های بُوارین، شلمچه، کوت سواري و خَيِن.
آزادسازی ۱۴ کيلومتر از جاده آسفالته شلمچه – بصره.
آزادسازی جزاير بوارين، فياض و ام الطويل.
آزادسازی ۱۱ قرارگاه تيپ ارتش دشمن.
آزادسازی روستاهاي خرنوبيه، سعيديه، حنين، سليمانيه، هسجان، جاسم.
عبور از کانال ماهي گيري، نهر دوعيجي و جاسم.
استقرار در ۱۰ کيلومتري بصره.
تصرف درياچه بوبيان و بخشي از کانال ماهي.
۲- تجهيزات منهدم شده دشمن:
بيش از ۸۰ فروند هواپيما.
۷۰۰ دستگاه تانک و نفربر.
۲۵۰ قبضه توپ صحرايي و ضد هوايي.
صدها قبضه انواع ادوات نيمه سنگين.
۱۵۰۰ دستگاه خودرو.
۴۰۰ دستگاه انواع ادوات مهندسي و رزمي.
مقدار زيادي سلاح سبک و مهمات.
در اين عمليات ۸۱ تيپ و گردان مستقل دشمن منهدم و ۲۴ تيپ و گردان مستقل نيز آسيب کلي ديدند و تعداد ۴۰ هزار نفر کشته يا زخمي و ۲۷۰ نفر نيز اسير شدند.
[ویرایش]
شکستن خطوط و استحکامات و پيشروي در شرق بصره، توانایی‌ها و قابلیت‌های نظامي صدام را بار ديگر، زير سؤال برد، چنان‌که روزنامه آبزِرِور چاپ پاريس به نقل از کارشناسان غربي نوشت: براي اولين بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربي در مورد امکانات دفاعي صدام دچار ترديد شده‌اند.
هم‌چنین تأکید بر توانايي نظامي ايران، بخشي ديگري از تحلیل‌های ارائه‌شده در رسانه‌های خبري بود، چنان‌که راديو بي. بي. سي طي تحليل در همين زمينه، با توجه به تجربه سپاه در
عملیات والفجر۸ و عبور از رودخانه اروند، ضمن اشاره به عبور از منطقه آب‌گرفتگی و کانال پرورش ماهي در عمليات کربلاي ۵ گفت: «موفقيت ايران در عبور از درياچه ماهي، یک‌بار ديگر توانايي ايران در عبور از آبراه‌ها را نشان می‌دهد.» هفته‌نامه نيوزويک نيز ضمن تأکید بر پيروزي ايران در عمليات کربلای۵، بر شرايط پيروزي ايران بر صدام اشاره کرد:
تهاجم ایرانی‌ها در نزديکي بصره، حداقل یک‌چیز را در خصوص جنگ ايران و
صدام حسین تغيير داده و آن اين مسئله است که براي اولين بار طي چند سال گذشته، اين احتمال را که یک‌طرف حقيقتاً بر ديگري پيروز شود، مطرح ساخته است.
[ویرایش]
سمیعی، علی، كارنامه توصيفي عملیات هشت سال دفاع مقدس، نشر نزسا،تهران، ۱۳۷۶.
