عملیات کربلای۱
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مرحله اول عملیات در ساعت ۲۲:۳۰ روز ۹/۴/۱۳۶۵ با رمز یا ابا الفضل العباس، ادرکنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از ۱۰ گردان پیاده دشمن، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.
[ویرایش]
به دنبال
عملیات والفجر۸ و تصرف شهر استراتژیک فاو توسط رزمندگان اسلام و به هم خوردن توازن سیاسی – نظامی به نفع جمهوری اسلامی، حکومت
صدام حسین شیوه‌ای جدید برگزید و درصدد فعال شدن در جبهه زمینی و موضع تهاجمی برآمد و این استراتژی را بعد از اشغال مهران، به استراتژی دفاع متحرک نام‌گذاری کرد.
دشمن می‌کوشید تا با ادامه عملیات خود نقاط دیگری را تصرف کند. ادامه چنین وضعیتی می‌توانست عواقب وخیمی را هم از بُعد نظامی و هم از بُعد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران به دنبال داشته باشد . بر همین اساس، برای مقابله با حرکت جدید صدام انجام عملیات برای آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تأکید قرار گرفت.
این استراتژی بعد از بازپس‌گیری منطقه
عملیات والفجر۹ در چوارتا که از تاریخ ۱۶/۱۲/۶۴ شروع شد، در تاریخ ۲۷/۲/۶۵، با آزادسازی مهران به اوج خود رسید و با ضربه سختی که دشمن در جریان این آزادسازی متحمل شد، پایان یافت.
از هنگام شروع تهاجم جدید ارتش دشمن، وحدت و هم‌دلی نیروهای رزمنده ایرانی به شکل زیبایی جلوه‌گر شد و برادران ارتشی، سپاهی و بسیج مردمی پا به‌پای هم در مقابل تهاجم دشمن به مقاومتی دلیرانه دست زدند.
[ویرایش]
ارتش صدام، ساعت یک بامداد ۲۷/۲/۶۵، در منطقه مهران دست به تهاجم زد و شهر و حومه آن و برخی از ارتفاعات منطقه را تصرف کرد. در این زمان واحدهای ارتشی، مرکب از ۶ گردان پیاده و ۲ گردان زرهی، مسئولیت خطوط پدافندی را در این منطقه به عهده داشت و نیروهای سپاه نیز، پشتیبانی از این منطقه را به‌طور کامل بر عهده نگرفته بود.
[ویرایش]
بازپس‌گیری شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاویزان و دستیابی به مرز و تأمین کل منطقه.
[ویرایش]
منطقه عملیاتی از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه کلان کوچک، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهرام آباد و از شرق به جاده مهران – دهلران منتهی می‌شد.
پس از اشغال مهران، استحکامات و موانع متعددی توسط دشمن ایجاد شد. در محور شمالی (جاده ایلام – مهران و باغ کشاورزی) هفت ردیف مین همراه با کانال و بیش از پنج ردیف سیم‌خاردار رشته‌ای وجود داشت. در محور میانی (حدفاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران – مهران) به لحاظ کوهستانی بودن منطقه، استحکامات نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی (ارتفاعات قلاویزان) سنگرهای کمین و در بعضی شیارها، یک ردیف سیم‌خاردار و مین وجود داشت.
[ویرایش]
منطقه موردنظر برای عملیات، تحت مسئولیت لشکر ۱۷ زرهی از سپاه دوم دشمن بود. حفظ پدافندی این لشکر از رودخانه کنجاچم به سمت میان کوه امتداد می‌یافت. علاوه بر یگان‌های سازمانی این لشکر (تیپ‌های ۷۰ زرهی، ۵۹ زرهی و ۷۰۵ پیاده) یگان‌های زیر نیز تحت امر آن بودند:
- تیپ‌های ۴۳۳، ۴۱۷ و ۴۲۵ پیاده.
- تیپ ۱ کماندویی و گردان کماندو لشکر ۴۰ پیاده.
با شروع عملیات، یگان‌های زیر نیز وارد منطقه شدند:
- تیپ ۱ مکانیزه، ۴ و ۵ پیاده، ۳ نیروی مخصوص، ۲ و ۱۰ زرهی از پاسگان ریاست جمهوری.
- تیپ‌های ۷۱، ۷۲ و ۳ پیاده از لشکر ۳۵ پیاده.
- تیپ‌های ۵۰۱، ۱۱۳، ۹۵، ۱۱۸ و ۱۰۸ پیاده.
- تیپ ۲۴ مکانیزه.
- تیپ‌های ۲، ۳ و ۵ کماندو، گردان کماندویی لشکر ۲۰ پیاده و گردان کماندویی لشکر ۲ پیاده.
- تیپ ۶۵ نیروی مخصوص.
- گردان‌های ۷۶۳، ۱۱۰، ۱۵، ۷۶۶، ۲۱۷، ۲۳۸، ۵۳، ۲۴۷ و ۴۸۹ توپخانه.
[ویرایش]
قرارگاه نجف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:
- لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) با ۷ گردان پیاده + گردان تانک.
- لشکر ۱۷ علی ابن ابی‌طالب (ع) با ۳ گردان پیاده + ۱ گروهان تانک.
- لشکر ۵ نصر با ۳ گردان پیاده.
- لشکر ۲۵ کربلا با ۴ گردان پیاده + ۱ گردان تانک.
- لشکر ۱۰ سیدالشهدا (ع) با ۳ گردان پیاده.
- لشکر ۴۱ ثارالله (ع) با ۴ گردان پیاده + گردان تانک.
- تیپ مستقل ۲۱ امام رضا (ع) با ۲ گردان پیاده.
- تیپ مستقل ۱۵ امام حسن (ع) با ۵ گردان پیاده.
- تیپ مستقل ۶۶۲ بیت‌المقدس با ۲ گردان پیاده .
- گردان مستقل ۳۸ زرهی ذوالفقار با ۱ گروهان تانک.
- ۲ گردان توپخانه سپاه + ۴ گردان توپخانه ارتش.
[ویرایش]
تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یال‌های آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی گردید:
- مرحله اول؛ تأمین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امامزاده سید حسن.
- مرحله دوم؛ تأمین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار مگ سوخته و در امتداد آن، تأمین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد
_ مرحله سوم؛ تصرف خاک‌ریز
عملیات والفجر۳ ، که روستای فرخ‌آباد تا زیر ارتفاعات ۲۲۳ قلاویزان داشت و درنتیجه مهران در این مرحله تأمین گردید.
[ویرایش]
مرحله اول عملیات در ساعت ۲۲:۳۰ روز ۹/۴/۱۳۶۵ با رمز یا ابا الفضل العباس، ادرکنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از ۱۰ گردان پیاده دشمن، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.
ساعاتی بعد، دشمن با به‌کارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امامزاده سید حسن پاتک کرد که با مقابله قوای خودی خنثی شد. سپس، یگان‌های خودی با مشاهده ازهم‌گسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را – طی روز اول – بدون وقفه ادامه دادند.
در شب دوم، کلیه یگان‌های عمل‌کننده ضمن پیشروی در باقی‌مانده محدوده مرحله دوم عملیات، تا قبل از روشنایی صبح، خط سراسر – از هرمزآباد تا شیار مگ سوخته – را کاملاً تأمین کرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تأمین کردند.
از آغاز روز دوم (۱۱/۴/۱۳۶۵) عملیات در کلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ کشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت ۱۲ این روز نیز شهر مهران آزاد شد.
ساعت ۶ صبح روز سوم، دو تیپ پاسگان ریاست جمهوری به ارتفاع ۲۱۰ پاتک کرد، پس از یک درگیری سخت ارتفاع مذکور را تصرف کرد. به همین خاطر، نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود ۲۰۰ متر عقب آمدند.
در ادامه عملیات، رزمندگان از محورهای قلعه کهنه و فرخ‌آباد به‌طرف تپه‌های غلامی و پاسگاه دراجی حرکت کرده ضمن پاک‌سازی کامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.
در جریان مرحله چهارم عملیات، که از ساعت ۲۴ روز ۱۲/۴/۱۳۶۵ آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروزآباد، دشمن عقب‌نشینی کرد. سپس، خاک‌ریزی از فیروزآباد تا یال‌های ارتفاعات قلاویزان احداث کردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات ۲۲۳ ادامه داشت و دشمن، فشاری فراوان در نقاط مختلف وارد کرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه‌داشته بود. حدود ساعت ۷ صبح روز چهارم (۱۳/۴/۱۳۶۵) پاتک شدید دشمن‌روی ارتفاعات قلعه آویزان – به‌منظور تصرف قله ۲۰۰ – شروع شد؛ لیکن با مقاومت و حملات پی‌درپی قوای خودی، این پاتک شکست خورد.
در روز پنجم، ارتفاع ۲۱۰ مجدداً به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع ۲۲۳، ضمن تأمین اهداف تعیین‌شده، قرارگاه تاکتیکی لشکر ۱۷ زرهی صدام را به تصرف درآوردند.
در تاریخ ۱۸/۴/۱۳۶۵، علاوه بر تصرف باقی‌مانده یال‌های غربی ارتفاع ۲۲۳، قرارگاه تاکتیکی تیپ ۲۴ مکانیزه دشمن منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.
[ویرایش]
عملیات موفق کربلای یک، پایانی بود بر استراتژی دفاع متحرک صدام و نیز نقطه شروع امیدوارکننده‌ای برای نیروهای خودی جهت انجام عملیات محدود ایذایی.
منفعل کردن سیاست تهاجمی دشمن، هدف عمده‌ای بود که نیروها به‌خوبی توانستند به آن دست یابند.
سرعت عمل، اعتقاد یگان‌ها، حفاظت عملیات، فریب دشمن، تناسب نیروها با طرح عملیات، انجام کارهای مهندسی لازم و ... ازجمله عوامل بارز و مؤثر در این عملیات بود.
[ویرایش]
طی این عملیات، منطقه‌ای به وسعت ۱۷۵ کیلومترمربع از خاک ایران و نیز عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران – مهران – ایران، ارتفاعات حساس و سرکوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد. هم‌چنین عقبه‌های دشمن ازجمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر قوای خودی قرار گرفت.
در این عملیات، ۱۲۱۰ نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند.
[ویرایش]
سمیعی، علی، كارنامه توصيفي عملیات هشت سال دفاع مقدس، نشر نزسا،تهران، ۱۳۷۶.
